Türkiye’nin deprem bölgesi olması sık sık deprem olaylarının yaşanmasına sebep olur. Bu nedenle de binalar yaşanan depremlerden sağlam olmamaları gibi sebeplerle hasar alabilirler. Bu durumda yaşanacak yeni bir depremde ya da yıkımda can kaybı olmaması için binaların hasar tespit çalışmalarının yapılması gerekir. Bu çalışmalarla ağır ve orta hasarlı binalara girilmesine izin verilmez ve hasarın ağır olduğu binaların yıkımı gerçekleştirilir.
inalar için hasar tespiti sadece deprem olaylarında yapılmaz. İlkbahar veya sonbahar gibi mevsimlerde yaşanan sel felaketleri ile engebeli araziye sahip olan bölgelerde yaşanan heyelanlar sonrasında da yapılır. Yapılan çalışmalar sayesinde yıkılma ihtimali olan binalara giriş engellenir.
Bina Hasar Tespiti Kimler Tarafından Yapılır ?
Doğal afetler sonrasında bina hasar tespit çalışmaları devlete bağlı olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülür. Bakanlık Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nce mühendis ve mimarlardan oluşan bina hasar tespit ekipleri oluşturur. Bu ekipler doğal afetin yaşandığı il veya bölgede bulunan binaların incelemesini yapmaya başlarlar. Bu inceleme gözlemsel olarak yapılan incelemedir. Bu incelemenin ardından binaların hasar durumunu ev sahiplerine ve ilgili mercilere ileterek yaşanan afetin büyüklüğünü ortaya koyarlar.
Bina hasar tespitinde ayrıca Dask gibi doğal afetlere karşın binaların sigortalanmasını sağlayan kurum çalışanları da tespit çalışmaları yürütürler. Bunun için bina sahiplerinin sigorta kurumuna hasar ihbarında bulunması gerekir. Böylece Dask gibi kurum görevlilerin hasarın tespiti için verilen adrese giderek değerlendirme yaparlar. Bu değerlendirme sonrasında da tazminat ödemesi gibi işlemleri gerçekleştirirler.
Nereye ve Nasıl Başvuru Yapılmalıdır ?
İl ya da bölge genelinde yaşanan heyelan, deprem ya da sel gibi doğal afetler sonrasında binalarının hasar aldığını düşünenler başvurularını kendileri yapabilirler.
Hasar tespiti için başvuru yolları ise şunlardır;
- Alo 181 (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı hattı)
- Doğal afet yaşanan il belediyesi telefon numarası
- Doğal afetin yaşandığı il Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü telefon numarası
- İlçe kaymakamlıkları telefon numaraları
- Deprem yaşanması durumunda Dask’ın Alo 125 no’lu hattı
Bu yollara başvuran kişiler yaşadıkları binaların hasar aldığını düşündüklerini ve hasar durumuna dair bilgileri paylaşabilirler. Ayrıca yapılan hasar tespit çalışmaları hakkında bilgi sahibi olabilirler.
Bina Hasar Tespiti İçin Online Başvuru Yapılabilir Mi ?
Bina hasar tespiti için online başvuru yapmanın bir yolu vardır. Bu yol www.turkiye.gov.tr adresinden yararlanmaktır. Ancak bunun için kişilerin yaşadıkları binanın deprem sigortasının olması gerekir. Bu sigorta zorunlu bir sigorta olduğu için günümüzde birçok binanın sigortası vardır. Bu sebeple turkiye.gov.tr adresi üzerinden Doğal Afet Sigortaları Kurumu’na (DASK) ulaşarak hasar ihbarı yapabilirler. Bu işlemi yapmak için kişilerin daha önce PTT aracılığıyla e-devlet şifrelerini edinmiş olmaları ve bu şifreyi kullanarak adrese girmeleri gerekir.
Doğal Afet Sigortaları Kurumu sayfasında deprem ili ve deprem tarihi bölümlerini doğru bir şekilde işaretleyerek hasar ihbarında bulunabilirler. Yaptıkları sorgulama sonrasında yaptırdıkları sigorta poliçesi açılır. Ayrıca bu bölümden hasar ihbarı dışında hasar sorgulama işlemini de yapmaları mümkündür.
Hasarlı Binalarda Uygulanacak Yaptırım Ve Yönetmelikler Nelerdir ?
Hasarlı olan binaların tespit edilmesi için oluşturulan teknik ekip çalışmalarını bitirdikten sonra değerlendirme raporlarına dair sonuçlar muhtarlık ve kaymakamlıklarda askıya çıkarılır. 30 gün boyunca ilan edilme süreci devam eder ve bina sahipleri bu süre içerisinde raporlara itiraz edebilirler. İtiraz için Afad il müdürlüklerini ve kaymakamlıkları kullanabilirler. Bu durum raporda hasarsız, orta hasarlı, az hasarlı ve ağır hasarlı olarak belirtilen binalar için geçerlidir.
Yapılan incelemelerde acil yıkım kararı verilen binalara dair raporlarda kaymakamlık ve muhtarlıklarda ilan edilir. Bina sahiplerinin bu raporlara 3 gün içerisinde itiraz etme hakları vardır ve onların itirazı sonrasında binaların incelemesi tekrar yapılır. İnceleme sonucunda aynı şekilde acil yıkım kararı verilirse yıkım ekipler tarafından gerçekleştirilir. Yapılan incelemelerde onarım ve güçlendirme çalışmalarıyla oturulabilecek yapılar içinse 1 yıllık tadilat süresi verilir ve bu süre içerisinde güçlendirme çalışmalarının yapıldığı takdirde oturulmasına izin verilir.
Hasar Çeşitleri Nelerdir ?
Deprem, sel ya da heyelan gibi doğal afetler sonrasında binalarda inceleme yapan mimarlar ve mühendisler yaptıkları gözlemsel değerlendirme sonrasında binaların hasar durumuna bina sahiplerine açıklarlar.
Mühendis ve mimarlardan oluşan teknik ekibin açıklamalarına göre binalarda görülen hasar çeşitleri şunlardır;
- Hasarsız: Hasarsız binalar depremde hiçbir şekilde hasar almamış olan binalardır ve bu binalarda yaşanabilir.
- Az hasar: Az hasarlı binalar doğal afet sırasında boyası dökülmüş olan, duvarlarında ince çatlaklar bulunan ve sıvaları dökülen binalardır. Bu binaların afet sonrasında kullanılabilmesi mümkündür. Doğal afetten önce görülen çatlak ve boya dökülmeleri hasar olarak değerlendirilmez.
- Orta hasar: Deprem sebebiyle taşıyıcı elemanlarında çatlaklar ve duvarlarında ince yarıklar meydana gelen binalara orta hasar almış binalar denir. Bu binaların onarılması ve güçlendirilmesi mümkündür. Ancak güçlendirme ve onarma çalışmaları yapılmadan binaların kullanılmasına izin verilmez. Bu sebeple de eşya tahliyesine izin verilir. Bu binalarda hasar tespiti yapılırken deprem öncesinde görülen çatlak ve yarıklar dikkate alınmaz.
- Ağır hasar: Ağır hasar çeşidinde ise binalar deprem ve heyelan gibi doğal afetler nedeniyle taşıyıcı elemanlarında kırılma yaşayan binalardır. Bu binalara yıkım kararı verilir çünkü onarılmaları mümkün olmaz.
- Acil yıkılacak: Uzmanlar tarafından binalar için yapılan hasar tespit çalışması sonunda acil yıkılacak durumda olduğu anlaşılan binalardır. Bu binalara kişilerin girişine ve eşyalarını almalarına izin verilmez. Çünkü bu binalar yaşanan depremde taşıyıcı elemanlarının büyük bölümünü kaybetmişlerdir ve bir bölümü yıkılmıştır.
Bu hasar çeşitleri binalar için deprem doğal afeti sonrasında açıklanabildiği gibi heyelan ve sel gibi afetler sonrasında da açıklanabilir.
Hasar Tespit Sorgulaması Nereden Yapılır ?
Bina sahiplerinin binalarında yapılan hasar çalışmalarının sonuçlarını yaptıkları online sorgulama ile öğrenmeleri mümkündür. Bunun için kişilerin hasartespit.csb.gov.tr adresini kullanmaları gerekir. Bu adreste kimlik bilgileri ve adres bilgilerini girerek yaptıkları sorgulama sonucunda binalarının hasar durumunu öğrenirler. Sonuç dışında bu sorgulama ile hasar tespit çalışmasının yapılıp yapılmadığını öğrenmeleri de mümkündür.
Deprem Öncesinde Binanın Hasar Alma Riski Öğrenilebilir Mi ?
İnsanların deprem gibi doğal afetler öncesinde sahip oldukları binanın deprem riskini öğrenmeleri mümkündür. Bunun için deprem risk analizi üzerine hizmet veren firmalara başvurabilirler. Bu hizmet özel firmalar tarafından verildiği için binalarının hasar riskini merak eden kişilerin firmalara talep edilen ücreti ödemeleri gerekir.
Bu ücret 3 bin TL’den başlar ancak risk analizi yapılacak binanın 10 kat ve üzerinde kata sahip olması durumunda fiyatın 15 bine kadar çıktığı şirketler vardır. Bu fiyatlarda binanın metrekare hesabına bağlı olarak artma ve azalma olabilmektedir. Ayrıca 10 katlı binalarda kat başına risk analizi yapılır.
